وب سایت نشریه جستار انعکاس آثار علمی فرهنگی دانش پژوهان،اعضای حلقه های علمی تبلیغی، دانش آموختگان اداره کل آموزش و فضلای حوزه
(مدرسۀ تابستانی کلام؛ جلسه۳)
استاد: حجت الاسلام و المسلمین دکتر سیدعلی طالقانی
عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع)
چکیده: دکتر طالقانی در این گفتار ابتدا به مفهومشناسی عنوان بحث خود پرداخته و توضیح میدهد: منظور از مرجعیت علمی، منبع معرفتی با دو ویژگی قابل‌اعتماد و غیرقابل حذف است. منبع معرفت ممکن است تولید‌کنندۀ باور صادق موجه یا تولید‌کنندۀ توجیه باورهای صادق باشد که با دیدگاه سنتی که علم را مستلزم یا مساوی با یقین دانسته، متفاوت است. منظور از غیرقابل‌حذف بودن، جایگزین نداشتن منبع معرفتی است و مراد از نسبت، بررسی رابطۀ طولی یا عرضی میان آنها است.
مجموعه‌ای از باورهای صادق اهل‌البیت در قالب قول یا فعل، اظهار شده است که ما آنها را مبنای معرفت قرار می‌دهیم. در انتقال از قول و فعل به معارف دو پیچیدگی‌مهم وجود دارد نخست، وجه صدور و جهت دیگر وجوه کلام است که در علوم قرآنی وجوه و نظایر نامیده میشود. منظور از عقل، مجموعه قوای ادراکی و عمومی بشر است که دو محدودیت مهم در حوزۀ اخلاق و شناخت الهیات دارد.
در بیان رابطه پیشگفته ایشان معتقد است نسبت عقل و وحی هم طولی و هم عرضی است. مهمترین امتیازات انحصاری قرآن و حدیث، همان محدودیت‌های عقل است. همچنین نسبت مرجعیت اهل‌البیت علیهم السلام با قرآن هم طولی و عرضی است. رابطۀ طولی است به این معنا که در برخی موارد، معارف اهل‌البیت علیهم السلام مستند به قرآن و تفسیر قرآن است و رابطۀ عرضی چون بخشی از معارف اهل‌البیت علیهم السلام از غیر قرآن و به‌طور مستقیم از خود آنان به دست آمده است.
سرفصل مطالب:
تبیین تعریف مرجعیت علمی
منبع معرفتی
معنای اهل‌البیت
عقل و مراد از آن
محدودیت‌های عقل در شناخت
محدودیت در حوزۀ اخلاق
محدودیت در حوزۀ شناخت الهیات
انحصار
بررسی نسبت عقل و وحی
پرسش و پاسخ:
برای مطالعه بیشتر
منابع
آشنایی با حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید علی طالقانی
دریافت متن کامل نشست
