وب سایت نشریه جستار انعکاس آثار علمی فرهنگی دانش پژوهان،اعضای حلقه های علمی تبلیغی، دانش آموختگان اداره کل آموزش و فضلای حوزه
نویسنده: علی توکلی زاده
استاد راهنما: حجت الاسلام و المسلمین علی رحمانی
استاد مشاور: سید مهدی علمی حسینی
استاد داور و نماینده مرکز تخصصی: حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن نقی زاده
استاد داور و نماینده مدارج علمی حوزه خراسان: حجت الاسلام و المسلمین ربانی بیرجندی
چکیده:
بعد از نزول قرآن بر پیامبر گرامی اسلام کمکم اشتیاق و علاقه مسلمانان به این کتاب الهی رو به فزونی رفته و به سعی و تلاش برای آشنایی هرچه بیشتر با مفاهیم و تفسیر آیات قرآنی پرداختند.
از همان ابتدا در کنار تفسیرها و روشهایی که در تفسیر آیات الهی به کار بسته می شد، شیوه های از تفسیر، توسّط شارع و بر لسان رسول الله به عنوان شیوهای مذموم و مردود معرّفی گشته و افرادی را که از این شیوه در تفسیر آیات الهی استفاده نمایند، تهدید به عذاب الهی نمود، که از آن به عنوان «تفسیر به رأی» یاد میشود.
با گذشت چند قرن از صدر اسلام، کم کم روش تفسیر اجتهادی قرآن که در این روش مفسِّر بیشتر از قوّه عقل و اجتهاد خود استفاده می نماید، رونق گرفته و با استقبال مفسِّران و علماء روبرو گشت و خود این روش نیز دارای گونههای متفاوتی شد، به مانند تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر علمی، عرفانی، ادبی، فقهی، کلامی، فلسفی؛ و قطعا نمیتوان در مورد نسبت وجود و عدم تفسیر به رای در روش تفسیر اجتهادی ـ و یا هر یک از گونه های آن ـ حکم کلی نمود، نه می توان گفت فلان گونه از این تفسیر به طور کلی تفسیر به رای است و نه می توان ادّعا نمود در این روش هیچگونه تفسیر به رایی وجود ندارد.
بنابراین برای بررسی جایگاه تفسیر به رای در روش اجتهادی و گونه های متفاوت این روش، نیاز به تعریف دقیق این روش تفسیری و بررسی مبانی و ضوابط آن و گونه های روش تفسیر اجتهادی وجود دارد تا بتوان زمینه های به وجود آمدن تفسیر به رای در این روش را به دست آورده و با توجّه به آن زمینه ها به بیان چند نمونه از تفسیر به رای در تفاسیر اجتهادی معاصر بپردازیم.
کلیدواژه : تفسیر، تفسیر به رای، تفسیر اجتهادی، تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر علمی
